ایران کشوری با تمدن چند هزار ساله است که آثار تاریخی فراوانی دارد و اطلاع از آثار ثبت شده ایران در یونسکو برای بسیاری از گردشگران مهم است. چراکه اینگونه آثار تاریخی دارای معیارهای کنوانسیون جاذبه های میراث جهانی یونسکو بوده و بازدید از آنها در اولویت اول گردشگران داخلی و خارجی قرار دارد. در این مقاله ضمن معرفی کل 24 اثر ثبت شده ایران در لیست یونسکو همچنین از لیست آثار احتمالی ایران برای ثبت در آینده نیز بحث می شود. پس کارشناسان مجموعه سفیران سفر در همین مقاله قصد دارند تا شما را با آثار جهانی ایران آشنا کنند.
یونسکو و وظیفه آن
یونسکو (UNESCO) مخفف سازمان فرهنگی، علمی و آموزشی ملل متحد می باشد که در 16 نوامبر سال 1945 با هدف ارتقاء صلح و امنیت جهانی از طریق همکاری در بخش های آموزش، علوم و فرهنگ تاسیس شده است. این نهاد بین المللی با ابتکار عمل کشورهایی مثل برزیل، ترکیه، آمریکا، انگلستان و غیره در کشور انگلستان پایه گذاری شده ولی مرکز اصلی آن در شهر پاریس است. باید بدانید که این نهاد بین المللی هم اکنون 193 عضو و در حدود 11 عضو همکار و نیز شرکایی در بخش غیر دولتی و خصوصی دارد. یکی از وظایف یونسکو ثبت میراث های مهم بین المللی با حفاظت قانونی مطابق کنوانسیون بین المللی می باشد. حالا این میراث ممکن است به میراث مادی (ملموس) یا معنوی (غیر ملموس) دسته بندی شود.
در واقع میراث مادی جهانی مکان هایی با اهمیت فرهنگی (تاریخی) یا طبیعی توصیف شده در کنوانسیون میراث جهانی یونسکو می باشد که در سال 1972 به تصویب رسیده است. پس معیارها و اصول انتخاب جاذبه های میراث جهانی منطبق با معیارهایی است که در این کنوانسیون قید شده است. کشورمان ایران نیز این کنوانسیون را در 26 فوریه سال 1972 پذیرفته و بدین ترتیب آثار تاریخی ایران نیز مشمول لیست میراث جهانی یونسکو گردید. جالب است بدانید که تا سال 2019 کشورمان حدود 24 جاذبه تاریخی ثبت شده در یونسکو داشته است که در ادامه به معرفی این آثار تاریخی می پردازیم.
اولین آثار ثبت شده ایران در یونسکو
ایران کشوری باستانی است و در گوشه گوشه این کشور آثار و ابنیه تاریخی از اعصار مختلف مشاهده می شود. جالب است بدانید که هنوز هم اکتشافات باستان شناسی در جاذبه های تاریخی ایران ادامه دارد و روزی نیست که خبری در اینباره نشنوید. دقیقا به فاصله 4 سال پس از پذیرش کنوانسیون میراث جهانی یونسکو در سال 1975 توسط ایران، 3 تا از آثار تاریخی و ملی ایران در لیست میراث جهانی یونسکو ثبت شدند. این سه اثر در سومین جلسه کمیته میراث جهانی برگزار شده در پاریس به سال 1979 مصادف با سال 1358 به عنوان اثر تاریخی در یونسکو ثبت شد. اولین آثار ثبت شده ایران در یونسکو عبارتند از:
پس این لیست سه گانه ای که در بالا ذکر شد، لیست اولین آثار ثبت شده ایران در یونسکو می باشد که تا سال 2003 به عنوان تنها آثار جهانی ایران محسوب می شدند و در همین سال بود که تخت سلیمان نیز به لیست آثار ثبت شده ایران در یونسکو اضافه شد تا اینکه جنگل های هیرکانی ایران آخرین اثر اضافه شده به لیست یونسکو در سال 2019 نام گرفت.
معرفی آثار ثبت شده ایران در یونسکو
اکنون به بخش مهم از مقاله یعنی معرفی آثار ثبت شده ایران در یونسکو می رسیم. معمولا معیارهای انتخاب این آثار به عنوان میراث های جهانی همان معیارهای 10گانه فرهنگی و طبیعی کنوانسیون میراث جهانی می باشد. بر این اساس در جدول زیر می توان با مشخصات آثار ثبت شده ایران در یونسکو از 1975 تا 2019 آشنا شد:
| اثر ثبت شده | محل | معیارهای انتخاب اثر | مساحت (جریب) | سال ثبت |
| بم و چشم انداز فرهنگی آن | کرمان | فرهنگی | – | 2004 |
| کلیسای ارامنه ایران | آذربایجان غربی | فرهنگی | 129 | 2008 |
| بیستون | کرمانشاه | فرهنگی | 187 | 2006 |
| چشم انداز فرهنگی میمند | کرمان | فرهنگی | 4954 | 2015 |
| گنبد قابوس | گلستان | فرهنگی | 1 | 2012 |
| کاخ گلستان | تهران | فرهنگی | 5.3 | 2013 |
| بیابان لوت | کرمان و سیستان و بلوچستان | طبیعی | 2278012 | 2016 |
| مجموعه شهرهای تاریخی ساسانیان فارس | فارس | فرهنگی | 639.3 | 2018 |
| مسجد جامع اصفهان | اصفهان | فرهنگی | 2.0756 | 2012 |
| میدان نقش جهان | اصفهان | فرهنگی | – | 1979 |
| پاسارگاد | فارس | فرهنگی | 160 | 2004 |
| تخت جمشید | فارس | فرهنگی | 12.5 | 1979 |
| شهر سوخته | سیستان و بلوچستان | فرهنگی | 275 | 2014 |
| بقعه شیخ صفی | اردبیل | فرهنگی | 2 | 2010 |
| آسیاب آبی شوشتر | خوزستان | فرهنگی | 240 | 2009 |
| سلطانیه | زنجان | فرهنگی | 790 | 2005 |
| شوش | خوزستان | فرهنگی | 350 | 2015 |
| مجموعه بازار تاریخی تبریز | آذربایجان شرقی | فرهنگی | 29 | 2010 |
| تخت سلیمان | آذربایجان غربی | فرهنگی | 10 | 2003 |
| چغازنبیل | خوزستان | فرهنگی | – | 1979 |
| باغ ایرانی | استان های مختلف | فرهنگی | 716 | 2011 |
| قنات ایرانی | استان های مختلف | فرهنگی | – | 2016 |
| شهر تاریخی یزد | یزد | فرهنگی | 195.67 | 2017 |
| جنگل های هیرکانی | سه استان شمالی | طبیعی | 129487.74 | 2019 |
لیست آثار درخواستی ایران برای ثبت در یونسکو
علاوه بر لیست آثار ثبت شده ایران در یونسکو، کشورهای مختلف می توانند لیستی از جاذبه ها و آثاری را ارائه دهند که ممکن است توسط یونسکو برای ثبت آتی مورد بررسی قرار گیرد. پس آثار زمانی توسط یونسکو به عنوان نامزد ثبت در لیست میراث جهانی در نظر گرفته می شود که در لیست احتمالی گنجانده شوند. تا فوریه سال 2018 نیز ایران در لیست احتمالی حدود 56 اثر را به ثبت رسانده بود که از مهمترین این آثار که شانس بالایی برای ثبت در یونسکو برخوردارند می توان به موارد ذیل اشاره کرد:
- غار علیصدر در استان همدان
- جنگل های حفاظت شده حرا در استان های جنوبی
- نقش رستم و نقش رجب در استان فارس
- طاق بستان در استان کرمانشاه
- شهر تاریخی ماسوله در استان گیلان
- ارگ کریم خان در استان فارس
- چشم انداز فرهنگی توس در استان خراسان رضوی
- چشم انداز فرهنگی اورامانات در استان کردستان و غیره
با وجود اینکه ایران از جاذبه های گردشگری فراوانی برخوردار است ولی هستند هموطنانی که مشتاق جهانگردی بوده و درپی اخذ ویزای توریستی می باشند. برای اخذ خدمات تخصصی درباب شرایط اخذ ویزای توریستی از انواع کشورهای خارجی حتما از کارشناسان حرفه ای مجموعه سفیران سفر بهره گیرید.