آشنایی با سفرنامه سیاحان مطرح جهان در ایران میتواند ضمن معرفی جاذبه های فرهنگی ایران و خصوصیات مردم آن دوره، وقایع روی داده را نیز بازگو کند. معمولا سیاحان خارجی که در دوره های تاریخی مختلف به ایران سفر کرده و به سیر و سفر در ایران پرداخته اند، مجموعه دیده ها و شنیده های خود را در کتابی به نام سفرنامه گردآوری کرده اند. از جمله این سفرنامه های معروف می توان به سفرنامه تاورنیه، سفرنامه مارکوپلو، سفرنامه برادران شرلی، سفرنامه کلاویخو و غیره اشاره کرد. در مقاله حاضر، کارشناسان مجموعه سفیران سفر قصد دارند علاوه بر معرفی سیاحان اروپایی که به کشورمان مسافرت کرده اند همچنین سفرنامه های آنها را نیز برایتان بازگو کنند.
آشنایی با سفرنامه تاورنیه در ایران
یکی از سیاحان مطرح جهان که در دوره صفویان (1632 الی 1668 میلادی) به ایران سفر کرده و از شهرها و جاذبه های مختلف فرهنگی و طبیعی ایران دیدن کرده، تاورنیه فرانسوی است. آشنایی با سفرنامه سیاحان مطرح جهان در ایران مخصوصا سفرنامه تاورنیه می تواند علاوه بر آشنایی مخاطبین با شهرها و احوال مردم آن زمان همچنین بازگو کننده وقایع اتفاقیه دوره صفوی مخوصا دوره شاه عباس دوم و نیز شاه سلیمان باشد. تاورنیه کلا 9 بار به ایران سفر کرده و طی هر بار مسافرت خود ضمن نگارش مطالبی در خصوص انواع روستاها و شهرهای ایران و نیز زیرساخت های مربوطه همچنین به توضیح درباره اشخاص ذی نفوذ و قدرتمند آن زمان و اقوال و اعمال آنها پرداخته است.
در یک جمع بندی می توان چنین گفت که تاورنیه نسبت به ایرانیان نظر مساعدی داشته و آنها را در بین سایر مردم آسیا مردمانی زیرک و بافراست می داند. از نظر تاورنیه امنیت در آبادی ها و شهرهای دوره صفوی برقرار است و افراد به آسانی می توانند در سراسر ایران مسافرت کنند. به نظر تاورنیه ایرانیان مردمانی در خور ستایش هستند چراکه آنها مهمان نواز بوده و اهل نظم و انصاف هستند. جالبتر اینکه تاورنیه ایران را به منزله فرانسه آسیا می داند.
سفرنامه سیاحان مطرح جهان نظیر برادران شرلی در ایران
یکی از سفرنامه های مشهور بمنظور آشنایی با سفرنامه سیاحان مطرح جهان در ایران، سفرنامه برادران شرلی است. این سفرنامه نیز در دوره صفویه و با نگاهی عمیق و ژرف نگرانه به وقایع این عصر توسط آنتونی و رابرت شرلی نگاشته شده است. این دو برادر جز اتباع بریتانیا بوده و از جانب ملکه انگلستان نیز مامور این سفر شدند چراکه شاه عباس صفوی به دنبال اتحاد کشورهای اروپایی با ایران علیه امپراطوری عثمانی بود و مامور انجام این مذاکرات با کشورهای اروپایی نیز برداران شرلی بودند. از مهمترین ویژگی این سفرنامه نیز اشاره به جزئیات سفر می باشد. محتوای سفرنامه برادران شرلی از این قرار است:
- مسیرهای مسافرت
- آداب و رسوم مردم
- رفتار و گفتار مردم
- سبک زندگانی مردم
- وضعیت اقتصادی مردم
این دو بردار ضمن سفر خود به ایران همچنین نقش مستشاری نیز برعهده داشتند. چراکه به دستور شاه عباس آنها مامور آموزش ارتش صفوی نیز بودند. از بین این دو برادر، آنتونی پس از تعلیم و آموزش ارتش صفویان ایران را ترک کرد ولی رابرت به همراه همکاران انگلیسی خود در ایران ماندگار شده و پس از چند سال زندگی در ایران نیز به عنوان سفیر ایران به اروپا عزیمت کرد.
سفرنامه سیاحان مطرح جهان نظیر کلاویخو در ایران
یکی دیگر از سفرنامه های معروف برای آشنایی با سفرنامه سیاحان مطرح جهان در ایران، سفرنامه کلاویخو می باشد. روی گونزالس کلاویخو سیاح و جهانگرد اسپانیایی تبار بوده است که در دوره تیموریان به ایران سفری انجام داده و شرح ماوقع مسافرت خود را در سفرنامه ای مدون کرده است. در حقیقت، کلاویخو ایلچی یا سفیر کشور اسپانیا بوده که به دستور هانری سوم شاه اسپانیا به کشور ایران مسافرت کرده و به دربار تیمور گورکانی راه یافته است. در سفرنامه کلاویخو درباره موضوعات مهم دوره تیموری مثل موارد زیر می توان اطلاعات جامعی کسب کرد:
- توصیف کشورها
- توصیف شهرها
- توصیف شاهان و حاکمان
- توصیف وضعیت مردم آن دوره
با این توضیح می توان چنین استنباط کرد که سفرنامه کلاویخو جز بهترین آثار برای اطلاع از شرایط و احوال مردمان دوره تیموری بوده است. چراکه اغلب سفرنامه های سیاحان مطرح جهان مربوط به دوره صفوی بوده و اطلاع چندانی از دوره پیش صفویان مخصوصا دوره تیموری وجود نداشته است.
آشنایی با سفرنامه مارکوپولو
شاید بیش از هر سیاح دیگری اسم مارکوپولو برای ایرانیان نامی آشنا باشد. بنابراین در جهت آشنایی با سفرنامه سیاحان مطرح جهان در ایران نمی توان اسمی از سفرنامه مارکوپولو را نیاورد. مارکوپولو جهانگرد و تاجر اهل ونیز ایتالیا بوده است که در قرن 13 میلادی می زیسته است. مارکو با پدر و عمویش مسافرت های تجاری زیادی به چین و آسیای مرکزی انجام داده و شرح وقایع سفرهای خود را در کتابی جامع بنام سفرهای مارکو پولو نگاشته است. مسیر مسافرتی مارکوپولو همان جاده معروف ابریشم بوده است که شامل ایران نیز می باشد.
با اینکه از کل سفرنامه مارکو صفحات خیلی کمی به ایران تعلق یافته ولی در همین صفحات نیز می توان به توصیفات دقیق و ریزبینانه مارکو پی برد. در این سفرنامه، مارکوپولو به صورت کاملی به توصیف شهر تبریز یا توریژ آن زمان پرداخته و توضیح می دهد که در این شهر همه نوع کالا یا جنسی را می توان یافت. همچنین یزد، کرمان، هرمز از جمله شهرهایی است که مارکوپولو به توضیح درباره آنها البته عمدتا از دیدگاه تجاری می پردازد. همکاران ما در مجموعه سفیران سفر آماده تکمیل اطلاعات هموطنان و ارائه مشاوره حرفه ای درباب انواع ویزای توریستی یا ویزای شنگن می باشد.