در این مقاله ما قصد داریم تا سفر به شهر بادگیرها، یزد و جاذبه دیدنی این شهر زیبا یعنی بادگیرها را به شما هموطنان عزیز توضیح دهیم. در واقع بادگیر نماد معماری شهرهای کویری ایران مخصوصا شهر یزد می باشد. هدف از ساخت بادگیرها نیز عمدتا جهت تهویه هوای اندرونی خانه و خنک نگه داشتن آن بوده است. در واقع مردمان یزد بادگیرها را در مسیر بادهای خنک موسوم به باد اصفهانی و چند طرفه می ساخته اند. شاید یکی از عوامل تاثیر گذار بر ثبت شهر تاریخی یزر به عنوان میراث جهانی بواسطه وجود همین بادگیرها بر فراز پشت بام های شهر یزد باشد. برای اطلاع از ویژگی های این جاذبه توریستی در شهر یزد توصیه می شود که مقاله حاضر را که به همت کارشناسان مجموعه سفیران سفر تهیه شده است را مطالعه نمایید.
معرفی یزد برای سفر به شهر بادگیرها
شهر یزد که به عنوان دارالعباده، شهر شیرینی، شهر دوچرخه ها و شهر بادگیرها معروف است در مرکز ایران قرار داشته و از شهرهای باستانی ایران محسوب می شود. این شهر با بافت تاریخی و زیبای خود به عنوان بیست و دومین اثر ثبت شده ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو محسوب می شود. بدین ترتیب شهر تاریخی یزد در سال 2017 میلادی ثبت جهانی گردید. پس با این حساب شهر یزد را می توان نخستین شهر تاریخی کشورمان محسوب کرد که در لیست میراث جهانی یونسکو ثبت گردیده است. شاخصه اصلی و بارز این شهر معماری ویژه آن می باشد که معماری مخصوص نواحی گرمسیری است.
با سفر به یزد شما در هر محله ای از شهر معمولا ابنیه های مختلفی از جمله حمام، مسجد، حسینیه، بازارچه، کارگاه ها و آب انبارها را مشاهده خواهید کرد. اما نباید از شاخص ترین سمبل معماری یزد یعنی بادگیرها غافل شد و شاید بخاطر وجود همین بادگیرهای زیاد در شهر است که به شهر یزد شهر بادگیرها نیز گفته می شود. اکنون باهم به بررسی برخی از جاذبه های فیزیکی و معماری شهر یزد می پردازیم:
- یزد دومین شهر تاریخی و اولین شهر خشتی جهان است.
- بادگیر باغ دولت آباد بلندترین بادگیر جهان است.
- یزد دارای بیشترین تعداد بادگیرها در جهان می باشد.
شرایط سفر به شهر بادگیرها، یزد
همان طوری که در مطالب فوق نیز بیان شد، شاخصه معماری شهر یزد و جاذبه اصلی این شهر تاریخی وجود ساختارهایی به نام بادگیر است. اما هدف از ساخت بادگیر در خانه های مردمان یزد چیست و اینکه این بناها چگونه ساخته شده است؟ از آنجائی که شهر یزد یکی از شهرهای مرکزی ایران با آب و هوای گرم و خشک محسوب می شود، مردم این دیار از زمان های دور برای آسایش و راحتی و فراغت از یک روز گرم و سوزان به فکر ساخت بادگیرهایی جهت تهویه هوای اندرونی بنا افتادند و از همین رو از بادگیر به عنوان سیستم تهویه خانه های خود بهره گرفتند. با وجود اینکه در ساخت این بناهای خاص از هیچ ابزاری استفاده نشده و بادگیرها کاملا به صورت دستی ساخته شده است. اما طراحی این بادگیرها نشانگر وجود یک طراحی کاملا مهندسی شده می باشد چراکه در ساخت این بناهای شهری زیبا کاملا به مباحث فنی زیر توجه شده است:
- مساحت حیاط
- ارتفاع بادگیر
- موقعیت جغرافیایی
- موقعیت بادگیر نسبت به آفتاب
- عمق قنات
جذابیت سفر به شهر بادگیرها، یزد
با سفر به شهر بادگیرها، یزد شما با نماد معماری کویری این شهر یعنی بادگیرها آشنا می شوید. شاید با بازدید از بادگیرها متوجه فلسفه وجودی این بناهای جالب بشوید و آن اینکه کارکرد اصلی این بادگیرها در واقع تبدیل گرمای سوزان یزد به هوای خنک و مطبوع بوده است. بنابراین مردمان یزد از این طریق گرمای سوزناک و گزنده کویر را به هوای دلپذیر تبدیل می کرده اند و این نیز نمونه ای از بکارگیری نبوغ و استعداد معماران این دیار می باشد. نکته جالب دیگری نیز که باید در مورد سفر به شهر بادگیرها، یزد بدانید این است که در ساخت این بناها از هیچ نوع ابزار خاصی نیز استفاده نشده است و این موضوع برای بسیاری از گردشگران و جهانگردان بسیار جالب است.
جذابیت دیگر سفر به شهر بادگیرها، یزد مشاهده بلندترین و مرتفع ترین بادگیر جهان یعنی بادگیر باغ جهانی دولت آباد می باشد. بادگیر مذکور در دوره حکومت زندیه و قاجاریه در شهر یزد احداثشده است. گفته می شود که این بادگیر توسط یکی از خوانین یزد به اسم محمد تقی خان بافقی ساخته شده است. این بنا دقیقا در میان باغی به همین نام یعنی بنام باغ دولت آباد قرار داشته و هم جزء آثار ملی ایران و هم جزء باغ های ایرانی یا Persian’s Gardena ثبت شده در لیست یونسکو می باشد. برای اطلاع از مشخصات بادگیر دولت آباد یزد به جدول زیر توجه کنید:
| مشخصات فنی بادگیر دولت آباد یزد | |
| سال احداث بنا | 1160 هجری قمری |
| ارتفاع بنا | 33 متر و 80 سانتی متر |
| نوع مصالح مورد استفاده | خشت |
| طرح هندسی | هشت ضلعی |
سایر جاذبه های شهر یزد به عنوان شهر بادگیرها
اما این فقط بادگیر نیست که باعث شهرت جهانی یزد شده است بلکه مشاهده آثار و بناهای تاریخی و فرهنگی یزد نیز طرفداران زیادی دارد. به طوری که حتی گردشگران و جهانگردان خارجی نیز برای دیدن این جاذبه های تاریخی به یزد مسافرت می کنند. یکی از این جاذبه های توریستی یزد، مجموعه امیر چخماق می باشد که متشکل از میدان، مسجد، تکیه، آب انبار و بازار است. گفته می شود که قدمت ساخت این اثز تاریخی زیبا به دوره تیموری برمیگردد. حمام خان یزد یکی دیگر از جاذبه های مهم شهر توریستی یزد می باشد که گویا در دوره قاجار و بنا به فرمان حاکم این شهر ساخته شده است.
از دیگر بناهای جذاب و دیدنی یزد می توان به خانه لاری ها، هشت باغ دولت آباد، مسجد جامع یزد، موزه آیینه و روشنایی، آتشکده بهرام یزد، موزه آب یزد، خانه هنر یزد، موزه مارکار، زندان اسکندر یا مدرسه ضیائیه و غیره اشاره کرد. علاوه بر ایرانگردی عده ای از هموطنان نیز هستند که متقاضی جهانگردی بوده و خواستار اطلاع از شرایط اخذ ویزای شنگن و یا ویزای توریستی هستند. ما به این عزیزان توصیه می کنیم که برای اخذ مشاوره درباره شرایط دریافت ویزا حتما با مجموعه سفیران سفر در ارتباط باشند.