بازارهای سنتی ایران را می توان از نمادهای اصلی و تاریخی هر شهر ایرانی به حساب آورد که اکنون به جاذبه های توریستی مهمی تبدیل شده اند. بازارهایی که هنوز هم علاوه بر اینکه محل تجارت و دادو ستد بوده اند اما همزمان با نمادهای معماری و هنری خود معرف فرهنگ و تمدن این سرزمین نیز بوده اند. این ویژگی را هنوز هم می توان در کالبد اکثر بازارهای ایرانی یافت. امیدواریم مقاله فعلی که توسط کارشناسان مجموعه سفیران سفر تدوین شده بتواند شما را با جاذبه های توریستی مهم بازارهای ایران آشنا سازد.
بازار تبریز از بازارهای سنتی ایران
یکی از معروفترین بازارهای سنتی ایران بازار تبریز است که قدمت و دیرینگی آن به دوره حاکمیت خاندان زند بر ایران می رسد. این بازار در سال 1354 در لیست آثار ملی ایران و در سال 2010 میلادی نیز بعنوان یکی از میراث های جهانی ایران در لیست میراث جهانی یونسکو (Unesco) ثبت شده است و همین امر نشانگر اهمیت و جایگاه این بازار سنتی می باشد. این بازار از راسته ها، کاروانسراها، سراها، مساجد، گرمابه ها و تیمچه های مختلفی تشکیل شده است که از معروفترین و زیباترین آنها می توان به تیمچه مظفریه بازار تبریز اشاره کرد. اما بازارجه های مختلفی در داخل مجموعه بازار تبریز وجود دارد که از مهمترین آنها می توان به بازارچه های زیر اشاره کرد:
- بازار امیر
- بازار بلورفروشان
- بازار صادقیه
- بازار شیشه گر خانه
- بازار عباچی
- بازار یمنی دوز
- باشماخچی بازار
- بازار حرمخانه
- راستا بازار
- بازار فرش تبریز یا بازار مظفریه
بازار تهران از بازارهای سنتی ایران
درست در مرکز کلانشهر تهران یعنی در منطقه 12، بازار تهران قرار دارد. این بازار به لحاظ قدمت به دوره صفوی برمی گردد اما دوره ساخت آن مربوط به دوره قاجار می باشد. در واقع بنا به استناد بر سفرنامه سر توماس هربرت، بازار تهران در سال 1108 یعنی مقارن با حاکمیت صفویان فاقد سقف بوده و تکمیل آن در دوره قاجار به اتمام رسیده است. بازار مذکور بین خیابان مولوی از جنوب، خیابان خیام از غرب، 15 خرداد از شمال و مصطفی خمینی از شرق قرار گرفته است. این مجموعه تاریخی در سال 1356 به عنوان یک اثر ملی در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است. بخش های مختلف این بازار شامل:
- تیمچه ها
- بازارچه ها
- مجتمع های تجاری
- پاساژها
- سراها
بازار وکیل شیراز از بازارهای سنتی ایران
بازار مذکور یکی از معروفترین بازارهای سنتی ایران می باشد که مستقیما بنا به فرمان کریم خان زند درست در مرکز شهر شیراز بنا شد. تاریخ ساخت این اثر تاریخی نیز به سال 1137 برمی گردد. جالب است بدانید که بازار وکیل در سال 1351 به عنوان اثری ملی در لیست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این بازار از لحاظ سبک معماری شبیه معماری به کار رفته در بازار قدیمی لار می باشد. از نظر معماری، بازار سنتی شیراز از 3 فضای جداگانه شامل گذرگاه، حریم مغازه و فضای مغازه تشکیل شده است. بازار وکیل دارای 5 درب ورودی و نیز شامل راسته ها و بازارچه های مختلف می باشد.
بازار قزوین از زیباترین بازارهای سنتی ایران
اگر سراغ زیباترین بازار ایران را برای بازدید می گیرید حتما سری به بازار قزوین بزنید. این بازار با معماری چشم نواز و زیبای خود یکی از جاذبه های جذاب و دیدنی قزوین محسوب می شود. قدمت تاریخی بازار قزوین به عصر صفوی برمی گردد اما این بازار در زمان قاجاریان نیز توسعه های زیادی به خود دیده است. بازار قزوین در نگاه اول دارای ارتفاع زیادی است و تاقهای آن از آجر ساخته شده است در خود تاق و دیواره های کناری آن نیز از کاشی کاری های ظریف با نقش و نگار زیبا نیز استفاده شده است. از مهمترین بخش های این بازار می توان به سرای حاج رضا، سرای رضوی، مسجد النبی، کاروانسرای سعد السلطنه و راسته ها و تیمچه های دیگر اشاره کرد. تصویر زیر نمایی از معماری زیبای داخل بازار قزوین است:
بازار قیصریه اصفهان از بازارهای سنتی ایران
این بازار نیز از معروفترین بازارهای سنتی ایران است که یادگاری از عصر صفوی در شهر اصفهان می باشد. بازار قیصریه از نظر قدمت ساخت در سال 1029 هجری قمری در بخش شمالی میدان نقش جهان بنا شده است. این اثر تاریخی نیز در سال 1317 شمسی به عنوان اثر ملی در لیست آثار ملی ایران ثبت شده است. سردر این بازار همان سردر قیصریه است و ساختار کلی بازار از 2 طبقه مرتفع ساخته شده که طبقه فوقانی برای انجام امور اداری و طبقه پایین نیز مربوط به اصناف مختلف می باشد که در حال دادوستد و فروش کالا هستند. یکی از شاخصه های مهم معماری بازار قیصریه نیز ساخت گنبدهایی با نورگیرهایی است که روشنایی و تهویه هوای مطلوب را برای کسبه و مردم فراهم می کنند. از جمله بخش های مهم این بازار می توان به راسته ها، مساجد و مدارس، سراها و تیمچه ها اشاره کرد.
بازار کرمان از بازارهای سنتی ایران
مجموعه بازار بزرگ کرمان شامل قسمت های مختلفی مثل بازار ارگ، بازار وکیل کرمان، چهار سوق گنجعلی خان، بازار سردار، بازار اختیاری، بازار مظفری، بازار زرگری، بازار مسگری، بازار کلاه مالی، بازار کفاش ها، بازار قلعه محمود و بازار میدان قلعه می باشد. این بازار در اردیبهشت ماه سال 1380 به عنوان اثر ملی در لیست آثار ملی ایران ثبت شده است. بازار بزرگ کرمان دقیقا از میدان ارگ شروع و تا میدانی بنام میدان مشتاقیه ختم می شود. گفتنی است که بازار بزرگ کرمان به عنوان طولانی ترین راسته بازار کشورمان محسوب می شود و گویا هر بخشی از آن در عصر حاکم یا فرمانروایی ساخته شده است.
بازار کاشان از بازارهای سنتی ایران
یکی از بازارهای سنتی ایران که هنوز هم اصالت معماری ایرانی در آن هویداست، بازار کاشان است که احداث آن به دوره صفوی یعنی سده 17 میلادی برمی گردد. این بازار در سال 1255 به عنوان اثر ملی در لیست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. کلا طول بازار کاشان حدود 3 کیلومتر بوده و از سراها و تیمچه های زیبایی مثل تیمچه امین الدوله و سرای بخشی تشکیل شده است. عزیزان جهت دسترسی به اطلاعات کامل درباب شرایط مسافرت توریستی یا مهاجرتی در سال 2023 می توانند از راهنمایی های مجموعه سفیران سفر بهره گیرند.