در نگارش حاضر قصد معرفی کلیسای ایا ایرنه ترکیه را داریم که یکی از کلیساهای تاریخی و در واقع قدیمی ترین کلیسای این کشور به حساب می آید. از نظر اندازه و ابعاد نیز این کلیسا دومین کلیسای بزرگ ترکیه بعد از ایا صوفیه محسوب می شود. کلیسایی که بر خلاف ایا صوفیه پس از به روی کار آمدن عثمانیان اصلا به مسجد تبدیل نشد ولی بیشتر اوقات از آن به عنوان اسلحه خانه استفاده می شد. به هر حال قدمت ساخت این کلیسا به سال 330 میلادی یعنی دوره کنستانتین کبیر می رسد و میراثی به جا مانده از دوره امپراطوری روم شرقی است. این کلیسا به دلیل آسیب های وارده از طریق زلزله و نیز شورش موسوم به شورش نیکا چندین بار نیز در دوره بیزانسی و عثمانی بازسازی شده است. نهایتا نیز این کلیسا پس از یکسری تعمیر و مرمت در سال 2014 به عنوان موزه ایا ایرنه به روی بازدیدکنندگان باز شد. برای شناخت هر جاذبه ای در هر نقطه از جهان با ما در سایت سفیران سفر همراه باشید.
دومین کلیسای بزرگ ترکیه؛ کلیسای ایا ایرنه
کلیسای ایا ایرنه یا هاگیا ایرنه در محوطه بیرونی کاخ توپکاپی قرار داشته و اساسا قدیمی ترین کلیسای امپراطوری روم شرقی محسوب می شود. این کلیسا پس از ایا صوفیه دومین کلیسای بزرگ کشور ترکیه نیز محسوب می شود. اصولا کلمه هاگیا ایرنه نیز به معنای صلح مقدس است. پس هاگیا ایرنه دارای یک معنای خاصی است درست همان طوری که اولین جایی نیز بود که موزه ترکیه ای از آنجا متولد شد! چرا که در دوره عثمانی از این کلیسا به عنوان یک اسلحه خانه استفاده می شد!
ایا ایرنه یا هاگیا ایرنه فرقی نمی کند، یک بنای بیزانسی همراه با معماری و مصالح به کار رفته اش (آجر و سنگ) در سال 330 میلادی بر بالای یک معبد قدیمی تر ساخته شده است. جالب است بدانید که در طی پادشاهی امپراطور جاستینیانوس، شورش نیکا (532 میلادی) سبب تخریب هم کلیسای ایا ایرنه و هم کلیسای ایا صوفیه شد که بعدا هر دوی آنها با هم بازسازی شدند. ضمنا در دوره عثمانی و پس از آن نیز کلیسای ایا ایرنه تغییرات متعددی به خود دید و پس از مدت های مدیدی نیز این بنا در سال 2014 به عنوان موزه ایا ایرنه به روی علاقه مندان و بازدیدکنندگان داخلی و خارجی باز شد.
تفاوت ایا صوفیه و ایا ایرنه ترکیه چیست؟
هر دوی این بناها از جمله کلیساهای معروف دوره امپراطوری بیزانس بودند. منتها ایا ایرنه قدیمی ترین کلیسای امپراطوری روم شرقی (بیزانس) بوده ولی ایا صوفیه بزرگترین کلیسا موجود در این دوره بوده است. از این گذشته ایا ایرنه در حیاط بیرونی کاخ توپکاپی قرار دارد. در حالی که ایا صوفیه در منطقه سلطان احمد شهر استانبول واقع شده است. از این گذشته ایا ایرنه پس از فتح استانبول اصلا به مسجد تبدیل نشد بلکه غالبا از آن به عنوان اسلحه خانه استفاده شدو در حالی که ایا صوفیه پس از ورود عثمانیان به دستور سلطان محمد فاتح به یک مسجد تبدیل شد. نمایی از اندرونی کلیسای ایا ایرنه ترکیه را در تصویر زیر مشاهده می کنید:
کلیسای ایا ایرنه قدیمی ترین کلیسای ترکیه
در سطح شهر استانبول تعداد کلیساهای تاریخی کم نیست و یکی از این کلیساها نیز کلیسای ایا ایرنه یا هاگیا ایرنه Hagia Eirene می باشد. کلیسای متشکل از سه بخش، نائوس نارتکس و آتریوم که تنها نمونه بازمانده از یک کلیسای دوره بیزانسی است که تا به امروز با یک آتریوم باقی مانده است. این کلیسا در طی پادشاهی کنستانتین کبیر به عنوان یک باسیلیکا ساخته شد و توسط لئو سوم و پسرش نیز بازسازی شد. کلا سازه بالایی کلیسای ایرنه ترکیه بازسازی شده و این بنا به صورت یک کلیسای گنبد دار با پلن باسیلیکایی درآمده که دقیقا معادل ظاهر امروزی است که می بینیم. ضمنا ناگفته نماند که دکوراسیون این بنا در طی پادشاهی جاستینین با تزیینات شکلی تزیین شده بود که البته در طی بازسازی عصر لئو سوم کاملا تغییر یافت.
کلیسای ایا ایرنه ترکیه در دوره عثمانی
پس از فتح قسطنطنیه به دست عثمانیان، کلیسای ایا ایرنه بر خلاف ایا صوفیه به مسجد تبدیل نشد. بلکه تا مدت ها از آن به عنوان یک اسلحه خانه استفاده شد. منتها تغییرات چندی در نمای داخلی و بیرونی آن انجام شد و همان طوری که گفته شد از آن به عنوان اسلحه خانه استفاده شد. مثلا دو کتیبه مرمری بازسازی شده در ایوان ورودی توسط سلطان احمد سوم اضافه شد. یکی از اینها در سال 1726 میلادی توسط دارالاسلحه بازسازی شد و سلاح ها داخل آن قرار داده شد و بدین ترتیب بود که کلیسای ایا ایرنه مشخصا به یک موزه اسلحه تبدیل شد. اما قدمت کتیبه دیگر به سال 1744 میلادی در خلال سلطنت سلطان محمود اول برمی گردد که نشان می دهد این کلیسا بعد از بازسازی دوباره به انبار اسلحه تبدیل شده است.
در قرن 19- ام نیز انبار اسلحه با عنوان حربیه آمباری شناخته می شد. اما در سال 1846 میلادی به ابتکار طوفان مشیری (فرمانده توپخانه) فتی احمد پاشا موافقت کرد که کلیسای ایا ایرنه به دو بخش سازماندهی شود. این بنا رسما به موزه صنایع دستی تبدیل شد و در سال 1869 میلادی نیز به اولین موزه رسمی کشور ترکیه تحت نام موزه همایون تبدیل شد. اما پس از آن دوباره از آن به عنوان انبار استفاده شد. کلکسیون سلاح ها دوباره برپا شد و بین سال های 1908 تا 1940 میلادی از ایا ایرنه به عنوان اولین موزه نظامی ترکیه استفاده شد.
شرایط بازدید از کلیسای ایا ایرنه ترکیه
کلیسای ایا ایرنه همه روزه به جز سه شنبه ها از ساعت 9 صبح تا ساعت 18 عصر به روی بازدیدکنندگان باز است. این کلیسا که حالا به عنوان موزه ایا ایرنه نیز معروف است جزء جاذبه های دیدنی شهر استانبول محسوب می شود. موزه ای که دسترسی به آن خیلی هم آسان است چرا که این موزه کلیسا در منطقه سلطان احمد پشت ایا صوفیه و درست در سر راه کاخ توپکاپی قرار دارد. برای یافتن سریع ایا ایرنه همچنین می توان از تابلوهای مسیر هم استفاده کرد. ناگفته نماند که هزینه بلیط ورودی ایا ایرنه برای هر بازدیدکننده نیز در حدود TL 20 (لیره ترکیه) است.
مدت زمان توصیه شده برای بازدید از کلیسای ایا ایرنه ترکیه بین 1 تا 2 ساعت است و پس از اتمام بازید از آن می توان به سراغ بناهای تاریخی و فرهنگی نزدیک به ین کلیسا رفت که تعدادشان هم کم نیست. صد البته که نزدیکترین آنها خود کاخ توپکاپی است. پس از توپکاپی نیز می توانید از ایا صوفیه معروف و نیز مسجد آبی یا مسجد سلطان احمد دیدن کنید تا برنامه روزتان را کامل کنید. در هر سفری ما در مجموعه سفیران سروش سعادت با ارایه بهترین خدمات مسافرتی همراه شما بزرگواران هستیم.